Rectocele

Een rectocele of rectocoele is een uitstulping van de voorwand van het rectum naar de achterwand van de vagina. Deze aandoening is het gevolg van een verzwakking van het rectovaginaal septum (het weefsel tussen de vagina en het rectum) en van de bekkenbodem. In uitzonderlijke gevallen kan de rectocele leiden tot het naar buiten stulpen van het rectum via de vagina (endeldarmverzakking of externe rectumprolaps).

Hoewel het ziektebeeld vrijwel onbekend is bij het grote publiek – en ook door artsen zelf wordt onderschat – komen rectoceles almaar vaker voor. Vooral oudere vrouwen, bij wie vaker hysterectomieën worden toegepast, krijgen ermee te maken. Andere factoren die kunnen bijdragen tot deze verzwakking zijn traumatische vaginale bevallingen, hoge leeftijd, langdurige constipatie en overmatig persen bij defecatie.

rectocoele

Symptomen en klachten

Meestal is een rectocele asymptomatisch, wat betekent dat er zich geen klachten voordoen. Klachten worden meestal pas in een gevorderd stadium gemeld.

Een grote rectocele leidt tot een zwelling in de vagina met specifieke bijkomende klachten: een moeilijke uitdrijving van de stoelgang en een gevoel van onvolledige lediging achteraf. Soms moet de patiënt tegen de zwelling of het rectovaginaal septum duwen om stoelgang te kunnen maken. Sporadisch komt rectale pijn of een verhoogde stoelgangsfrequentie voor. Vaginale symptomen zoals pijn bij het vrijen (dyspareunie) en vaginale bloedingen kunnen ook optreden. Bovendien kunnen er geassocieerde bekkenbodemsymptomen aanwezig zijn.

Diagnose van rectocele of endeldarmverzakking

Meestal wordt een rectocele toevallig opgemerkt tijdens een gewoon klinisch onderzoek. Een uitgebreid klinisch en radiologisch onderzoek is noodzakelijk om de rectocele maar ook andere bekkenbodemafwijkingen in het licht te stellen.

Wanneer er moeilijkheden zijn met de defecatie, wordt meestal een speciale RX-studie uitgevoerd. Bij RX-defecografie wordt een contrastvloeistof rectaal opgespoten en worden verschillende RX-opnames gemaakt tijdens de defecatie. Dit onderzoek geeft een goed beeld van de grootte van de rectocele en van andere mogelijke afwijkingen.

rectocoele Tegenwoordig wordt ook gebruikgemaakt van een NMR-onderzoek of een NMR-defecografie. Röntgenstralen kunnen zo vermeden worden. Het onderzoek geeft ook een beter beeld van de bekkenbodemanatomie.

rectocoele In sommige gevallen kan een dynamische perineale echografie tevens aangewezen zijn.

Behandeling van rectocele

Behandeling is alleen noodzakelijk als de rectocele gepaard gaan met symptomen die een negatieve impact hebben op het dagelijkse leven van de patiënt.

Er zijn verschillende medische en chirurgische behandelingsopties. De ernst van de rectocele is bepalend bij de keuze van de behandeling.

Klachten voorkomen en verminderen

De initiële behandeling bestaat uit dieetmaatregelen en kinesitherapie. Om constipatie en overmatig persen te voorkomen, moet de patiënt een regelmatig stoelgangspatroon hebben. Een vezelrijk dieet (25-30 gram per dag) en een dagelijkse vochtinname van minstens 6 glazen zijn aangeraden.

Bijkomend kunnen bekkenbodemoefeningen of laxativa aangewezen zijn. Soms kan lokale druk op de achterwand van de vagina helpen tijdens de defecatie.

Chirurgie

Er bestaan meerdere chirurgische procedures om een rectocele te corrigeren met minimale morbiditeit. Welke aangewezen is, is afhankelijk van de grootte van het defect en de geassocieerde symptomen. Een geslaagde chirurgische ingreep bij rectocele vereist dan ook een multidisciplinair en gespecialiseerd team.

Afhankelijk van de toegangsweg spreekt men van een transanale, transvaginale of transabdominale procedure.

Een transvaginaal herstel wordt uitgevoerd door een hechting (plicatie) van het rectovaginaal septum. Dat kan zowel met als zonder versterking door een mesh (netje in kunststof). Hoewel de procedure gepaard gaat met meer bloedverlies en meer pijnstillers, levert ze betere resultaten op dan de transanale procedure.

Een transanaal herstel is vooral aangewezen wanneer de patiënt grote moeilijkheden heeft bij de uitdrijving van de stoelgang én er sprake is van rectale verzakking (intussusceptie of prolaps). Met behulp van een stapler (cirkelvormig nietapparaat) wordt het overtollig weefsel verwijderd.
Een transabdominale procedure, ten slotte, kan open of laparoscopisch gebeuren. In elk geval wordt het rectovaginaal septum volledig los gedissecteerd en plaatst de chirurg een mesh ter versteviging van de rectumvoorwand. Daarnaast fixeert hij het rectum aan het staartbeen (ventrale rectopexie). Ook deze procedure is een optie wanneer constipatie en prolaps samengaan. Bovendien is het transabdominale herstel aangewezen als er ook andere bekkenbodemdefecten zijn.